Hen treft geen blaam, het ligt altijd aan de anderen

COLUMN - Filmstudente Sofie Peeters woont in Brussel, in wat hier een Vogelaarwijk zou heten. Daar kan ze naar eigen zeggen haar huis niet verlaten of ze wordt belaagd. In 'negen van de tien' gevallen zijn het allochtone jongens en mannen die haar naroepen, nasissen, obscene voorstellen doen, en uitschelden ('Vuile hoer!') als ze daar niet op wenst in te gaan.

Ze besloot er haar afstudeerfilm over te maken, met behulp van een ingenieus verborgen camera. Ook liep ze een middagje over straat met een gewone camera in haar kielzog. Vorige week donderdag werd het resultaat, de minidocumentaire 'Femme de la rue', uitgezonden in de Vlaamse actualiteitenrubriek 'Terzake'. En zie, het wonder gebeurde: ineens is alledaags seksisme bij de buren een thema van jewelste. Dat maakte nieuwsgierig. Inderdaad blijkt 'Femme de la rue' (met een paar muisklikken terug te vinden via internet) een behoorlijk indringend egodocument. De maakster, hoe schattig, denkt aanvankelijk nog dat het aan haar kleedgewoonten ligt. Maar ook als ze haar jurkje verwisselt voor een spijkerbroek, gaat het intimideren gewoon door. Tussendoor zie je haar andere jonge vrouwen interviewen - autochtoon én allochtoon, onbedekt én behoofddoekt - die haar ervaringen stuk voor stuk bevestigen. De een verhuisde om die reden naar een andere wijk, de ander vermijdt bepaalde routes, een derde heeft consequent haar koptelefoon op de oren om maar niet te hoeven horen wat ze naar het hoofd geslingerd krijgt, een vierde houdt haar blik strak gericht op het trottoir. En ja, ook de betreffende mannen komen aan het woord. Als Peeters wil weten waarom ze doen wat ze doen, zeggen ze in koor: jullie vragen er toch zelf om? Enige minpuntje vond ik het verband dat ze op zeker moment legt met de luchtig geklede modellen op billboards. "Hoe kunnen we als vrouw gerespecteerd worden", hoor je haar halverwege verzuchten, "als we constant worden afgebeeld als een soort opblaaspop?" Nogal onnozel neemt Peeters zo het magere excuus over dat plegers van seksuele intimidatie al te graag zelf gebruiken: hen treft geen blaam, het ligt altijd aan les autres.

Opmerkelijk aan de commotie die na afloop in de Belgische media losbarstte: niemand durft te ontkennen dat de film een wijdverbreid probleem aansnijdt. Als ik me niet vergis, is dat voor het eerst. Uiteraard lopen de duidingen wel sterk uiteen. Hilarisch zijn vooral de verklaringen ter multiculturele zijde. Daar heette het meteen dat 'Femme de la rue' een stigmatiserend en racistisch werkstukje is. Allochtone mannen die zich aldus misdragen kunnen daar namelijk niets aan doen. Zij behoren immers tot de gediscrimineerde onderlaag. Dus dat maakt het heel begrijpelijk dat je vrouwen op straat achtervolgt, bespuugt en bepotelt?

Inmiddels heeft ook de overheid gereageerd. De Belgische minister van binnenlandse zaken en gelijke kansen was, verklaarde ze, 'beroerd' geworden van de film. Zij kondigde aan in het najaar met een wetsontwerp te komen. De gemeente Brussel zal vanaf september boetes tot 250 euro opleggen aan iedereen die het waagt om vrouwen op straat lastig te vallen.Dat voornemen leidde tot hoongelach alom. Maar zelfs symboolpolitiek lijkt mij verkieslijker dan het grote zwijgen.