Portal
In Kinderdijk wappert voorlopig geen toekan
Bron: trouw.nl - door: Bart Zuidervaart - 1 september 2012
© Werry Crone. De molens in Kinderdijk trekken ook veel toeristen uit eigen land.
Bron: trouw.nl - door: Bart Zuidervaart - 1 september 2012
© Werry Crone. De molens in Kinderdijk trekken ook veel toeristen uit eigen land.
In Kinderdijk draaien de molens en fotograferen de Japanners. Toeristen drinken koffie op het terras van 'Kantine de Molenhoek'. Ze fietsen langs het beroemde cultureel erfgoed en kopen op de terugweg een souvenir. Kinderdijk lijkt in alles op de idylle van de ansichtkaarten.
Maar dat is de buitenkant. Achter de schermen, buiten het zicht van de bezoekers, was het een jaar lang crisis. Het molengebied, dat nota bene sinds 1997 op de werelderfgoedlijst van Unesco prijkt, bleek 'technisch failliet', zegt Wout de Jong. Hij is voorzitter van de Stichting Werelderfgoed Kinderdijk (SWEK), die de negentien molens beheert. De stichting sloot het boekjaar 2011 af met een tekort van 885.999 euro. De faillissementspapieren waren ingevuld. "Alleen mijn handtekening ontbrak nog", vertelt De Jong. Het gevolg zou volgens hem dramatisch zijn. "Je hebt geen idee wat er kan gebeuren wanneer het gebied in handen valt van een curator. We gruwelden bij de gedachte dat er naast de molen een vlag met een toekan zou gaan wapperen." Zo ver kwam het niet. De SWEK is dankzij belanghebbende overheden gered van de ondergang. De provincie Zuid-Holland, de regio Alblasserwaard en Vijfheerenlanden en de gemeenten Nieuw-Lekkerland en Alblasserdam hebben het tekort opgehoest. Bovendien is afgesproken dat de stichting vanaf volgend jaar aan de bezoekers van het molengebied, omwonenden uitgezonderd, entreegeld zal vragen. Hooguit 2 euro. Dat moet structureel enkele tonnen opleveren. Kinderdijk trekt jaarlijks 300.000 bezoekers. De minderheid - 125.000 mensen - betaalt 6 euro voor een bezoek aan een van de molens en een expositieruimte. De meeste mensen blijven op de kades en dat is nu nog gratis.
Zonnig
De stichting ziet de toekomst zonnig in. De Jong zegt dat Kinderdijk 'sterker uit de crisis komt'. Wat ook belangrijk is, vertelt hij, is dat de molens van eigenaar wisselen. De gemeente Nieuw-Lekkerland neemt het cultureel erfgoed voor een symbolische euro over van het waterschap Rivierenland. De dijkgraaf wil zich richten op zijn 'kerntaken', zegt hij, zoals waterbeheer. Cultureel erfgoed hoort daar niet bij en wordt afgestoten. Het waterschap heeft daarom ook geweigerd om financieel bij te dragen aan het reddingsplan van de SWEK, maar beloofde wel de molens in goede staat over te dragen aan de gemeente. Wout de Jong heeft daar gemengde gevoelens bij. "Er is letterlijk tegen ons gezegd: 'die molens zijn voor ons een soort gereedschap geweest. En nu zijn ze niet meer nodig'. Ik snap nog steeds niet dat het waterschap zo oordeelt over de molens die hun sinds 1740 het bestaansrecht gegeven hebben." Maar de dijkgraaf bleek onvermurwbaar. In een 'strikt vertrouwelijke' memo uit januari dit jaar staat: 'Dat de stichting door slecht bestuur en mismanagement in zwaar weer terecht is gekomen, kan het waterschap niet worden aangerekend'. Slecht bestuur. Mismanagement. Dat zijn 'grote woorden', vindt De Jong, die sinds vorig jaar november voorzitter is. Maar hij erkent dat zijn voorgangers in het bestuur fouten hebben gemaakt. Om te beginnen liep de grootschalige renovatie van veertien molens uit de hand. Omdat de eigen molenmakers het werk niet aankonden, moest een deel worden uitbesteed. En dat bleek veel duurder.
Te laat
De Jong vindt dat het vorige bestuur te laat de entreeprijs voor de enige bezoekmolen verhoogde. Een kaartje kostte tot 2009 'slechts' 3,50 euro, hoewel het financiële tekort toen al zichtbaar was. En De Jongs voorgangers vertilden zich aan een ambitieus plan om een miniatuur-Kinderdijk te bouwen. Het project kwam nooit van de grond, maar toen De Jong als voorzitter aantrad, was het gereserveerde half miljoen al voor een groot deel uitgegeven. Hij weet niet waaraan. Een accountant concludeerde na onderzoek dat er geen enkel bewijs is voor fraude. De stichting moest haar verlies nemen. Wout de Jong: "Op het hoogtepunt van de crisis heb ik de medewerkers en vrijwilligers bijeengeroepen. Die molens staan hier al enkele eeuwen, zei ik, en ze gaan ons overleven. Dat is onze plicht. Iedereen voelde dat ook zo." Na lange, soms moeizame vergaderingen kwam het reddingsplan rond. De gemeente Nieuw-Lekkerland wordt niet alleen eigenaar van de molens, het staat borg voor een miljoen euro die de stichting leent bij de Nederlandse Waterschapsbank. Voor burgemeester Rinus Houtman van Nieuw-Lekkerland, waar Kinderdijk toe behoort, was de aankoop haast vanzelfsprekend. "Het kan toch niet zo zijn dat de nieuwe juridische eigenaar buiten de gemeentegrenzen ligt. Dat is onze eer te na." Houtman schetst een zonnig toekomstbeeld, waarin Kinderdijk meer biedt dan 'slechts wat molens om te bekijken'. "Zo'n mooi historisch gebied, met honderdduizenden bezoekers, moet toch te exploiteren zijn. Als we maar oppassen dat het geen pretpark wordt hier." Het zou de Japanners ook wegjagen.
Maar dat is de buitenkant. Achter de schermen, buiten het zicht van de bezoekers, was het een jaar lang crisis. Het molengebied, dat nota bene sinds 1997 op de werelderfgoedlijst van Unesco prijkt, bleek 'technisch failliet', zegt Wout de Jong. Hij is voorzitter van de Stichting Werelderfgoed Kinderdijk (SWEK), die de negentien molens beheert. De stichting sloot het boekjaar 2011 af met een tekort van 885.999 euro. De faillissementspapieren waren ingevuld. "Alleen mijn handtekening ontbrak nog", vertelt De Jong. Het gevolg zou volgens hem dramatisch zijn. "Je hebt geen idee wat er kan gebeuren wanneer het gebied in handen valt van een curator. We gruwelden bij de gedachte dat er naast de molen een vlag met een toekan zou gaan wapperen." Zo ver kwam het niet. De SWEK is dankzij belanghebbende overheden gered van de ondergang. De provincie Zuid-Holland, de regio Alblasserwaard en Vijfheerenlanden en de gemeenten Nieuw-Lekkerland en Alblasserdam hebben het tekort opgehoest. Bovendien is afgesproken dat de stichting vanaf volgend jaar aan de bezoekers van het molengebied, omwonenden uitgezonderd, entreegeld zal vragen. Hooguit 2 euro. Dat moet structureel enkele tonnen opleveren. Kinderdijk trekt jaarlijks 300.000 bezoekers. De minderheid - 125.000 mensen - betaalt 6 euro voor een bezoek aan een van de molens en een expositieruimte. De meeste mensen blijven op de kades en dat is nu nog gratis.
Zonnig
De stichting ziet de toekomst zonnig in. De Jong zegt dat Kinderdijk 'sterker uit de crisis komt'. Wat ook belangrijk is, vertelt hij, is dat de molens van eigenaar wisselen. De gemeente Nieuw-Lekkerland neemt het cultureel erfgoed voor een symbolische euro over van het waterschap Rivierenland. De dijkgraaf wil zich richten op zijn 'kerntaken', zegt hij, zoals waterbeheer. Cultureel erfgoed hoort daar niet bij en wordt afgestoten. Het waterschap heeft daarom ook geweigerd om financieel bij te dragen aan het reddingsplan van de SWEK, maar beloofde wel de molens in goede staat over te dragen aan de gemeente. Wout de Jong heeft daar gemengde gevoelens bij. "Er is letterlijk tegen ons gezegd: 'die molens zijn voor ons een soort gereedschap geweest. En nu zijn ze niet meer nodig'. Ik snap nog steeds niet dat het waterschap zo oordeelt over de molens die hun sinds 1740 het bestaansrecht gegeven hebben." Maar de dijkgraaf bleek onvermurwbaar. In een 'strikt vertrouwelijke' memo uit januari dit jaar staat: 'Dat de stichting door slecht bestuur en mismanagement in zwaar weer terecht is gekomen, kan het waterschap niet worden aangerekend'. Slecht bestuur. Mismanagement. Dat zijn 'grote woorden', vindt De Jong, die sinds vorig jaar november voorzitter is. Maar hij erkent dat zijn voorgangers in het bestuur fouten hebben gemaakt. Om te beginnen liep de grootschalige renovatie van veertien molens uit de hand. Omdat de eigen molenmakers het werk niet aankonden, moest een deel worden uitbesteed. En dat bleek veel duurder.
Te laat
De Jong vindt dat het vorige bestuur te laat de entreeprijs voor de enige bezoekmolen verhoogde. Een kaartje kostte tot 2009 'slechts' 3,50 euro, hoewel het financiële tekort toen al zichtbaar was. En De Jongs voorgangers vertilden zich aan een ambitieus plan om een miniatuur-Kinderdijk te bouwen. Het project kwam nooit van de grond, maar toen De Jong als voorzitter aantrad, was het gereserveerde half miljoen al voor een groot deel uitgegeven. Hij weet niet waaraan. Een accountant concludeerde na onderzoek dat er geen enkel bewijs is voor fraude. De stichting moest haar verlies nemen. Wout de Jong: "Op het hoogtepunt van de crisis heb ik de medewerkers en vrijwilligers bijeengeroepen. Die molens staan hier al enkele eeuwen, zei ik, en ze gaan ons overleven. Dat is onze plicht. Iedereen voelde dat ook zo." Na lange, soms moeizame vergaderingen kwam het reddingsplan rond. De gemeente Nieuw-Lekkerland wordt niet alleen eigenaar van de molens, het staat borg voor een miljoen euro die de stichting leent bij de Nederlandse Waterschapsbank. Voor burgemeester Rinus Houtman van Nieuw-Lekkerland, waar Kinderdijk toe behoort, was de aankoop haast vanzelfsprekend. "Het kan toch niet zo zijn dat de nieuwe juridische eigenaar buiten de gemeentegrenzen ligt. Dat is onze eer te na." Houtman schetst een zonnig toekomstbeeld, waarin Kinderdijk meer biedt dan 'slechts wat molens om te bekijken'. "Zo'n mooi historisch gebied, met honderdduizenden bezoekers, moet toch te exploiteren zijn. Als we maar oppassen dat het geen pretpark wordt hier." Het zou de Japanners ook wegjagen.
