Portal
'Een referendum over de euro, alstublieft, om politici uit hun schuilkelders te trekken'
Bron: volkskrant.nl door: René van Leeuwen - 23 augustus 2012
© ANP. Buitenlandse kranten na het Nederlandse 'nee' tegen de Europese grondwet in 2005.
COLUMN - Waar blijven de inhoudelijke analyses, de bevlogen betogen voor of tegen Europa, vraagt columnist René van Leeuwen zich af. Juist nu zou er de tijd voor zijn. Er is een oplossing: houd een referendum.
Het was blijkbaar slechts hopen op een inhoudelijk debat over Europa. De tijd is nu, zou je zeggen. Nog nooit was er zoveel aandacht voor het onderwerp, maar toch kunnen veel politici er geen chocola van maken. Blijkt die hoop toch uitgestelde teleurstelling te zijn geweest. Kiezers hebben over Europa nooit echt een keuze gehad. Tot voor kort waren alle partijen vrijwel ongelimiteerd pro-EU. Op de enigszins kritische SP na is er in Den Haag nooit een onvertogen woord over Brussel gevallen, totdat het kort geleden mis ging. Daar ligt trouwens een groot democratisch tekort in verscholen. Regelmatig hoor je het pro-EU argument: 'de Nederlandse kiezer heeft altijd voor partijen gekozen die voor de EU waren'. Nogal wiedes, er was simpelweg geen keus, en het onderwerp was nog nooit zo belangrijk. Sterker nog, naast wat kleinere partijen en de door vrijwel iedereen uitgesloten PVV is er nog steeds geen grote euro-sceptische partij. De ECB staatsobligaties laten opkopen, zoals de SP wil, heeft ook niks met euro-scepticisme te maken. Op wie stem je eigenlijk als euro-scepticus die voor Europese samenwerking is, maar die niks met de huidige strak liberale EU, de euro en de PVV heeft?
Grondwet
De enige keer dat de kiezer expliciet zijn keuze duidelijk kon maken, tijdens het referendum over de Europese grondwet, zei de meerderheid nee. Het referendum werd vervolgens kundig weg-gemiddelvingerd. Verder dan wat verplichte en inspiratieloze oneliners komen de lijsttrekkers inmiddels niet. 'Bankentoezicht! Meer democratie! Minder regels! Meer groei! Europa ja of Europa nee!' Dat soort werk. Waar zijn de spijkerharde cijfers? De gedegen analyses? Zijn die er, op een artikel of wat in 't Financieele Dagblad na, überhaupt? Wie weet nu echt wat verstandiger is, de euro redden, opbreken of helemaal laten vallen? Je kunt je afvragen of het ontbreken van een inhoudelijk debat niet inherent is aan de snelheid waarmee het verkiezingscircus plaatsheeft. Niet alleen laten de belangrijkste lijsttrekkers het tot dusver bewust afweten vanwege strategische motieven, bovendien is er tijdens fragmenten op tv en soundbites op de radio nauwelijks tijd voor een inhoudelijk verhaal. Of is dat naïef en is meer cynisme op zijn plaats? Weten de lijsttrekkers het ook niet meer en proberen ze daarom het onderwerp maar in alle stilte te laten passeren? Of, nog cynischer, weten ze het wel, maar willen simpelweg zo min mogelijk over Europa en de EU zeggen? Kort gezegd, ondanks de euro-crisis en ondanks de aanstaande verkiezingen blijft het echte debat uit. Wat is er dan wel nodig om de politici uit hun schuilkelders te trekken?
Referendum
Een referendum! Maar dan wel met een paar vragen. Moet de euro worden gered? Hoeveel mag dat per jaar ongeveer kosten? Wilt u een gekozen EU-president? Wat moet de rol van het Europees parlement zijn? Wilt u een noodfonds à la ESM? Dat soort vragen. Dan worden de politici gedwongen om al hun radio- en tv-tijd, kranten, websites en bladen te vullen met ideeën en analyses over de euro en de EU. Dan is er geen verschuilen achter onzinnige onderwerpen of strategische motieven meer bij. Dan zullen er feiten boven tafel moeten komen en zal het inhoudelijke debat moeten worden gevoerd. Dan zal de democratie echt aan het werk worden gezet. En dat zijn precies de redenen waarom er nooit een zo'n referendum zal komen. Politici durven niet. Ze zullen zeggen dat het niet de juiste tijd is voor een referendum. Dat een referendum een slecht democratisch instrument is. Dat het onderwerp te ingewikkeld is om in een paar vragen te vangen. Dat we al verkiezingen hebben gehad. Dat we een representatieve democratie hebben en geen directe. Dat Nederlanders toch alleen maar nee zeggen. Enzovoort, enzovoort. Bang als ze zijn voor echte democratie, zoals in Zwitserland. Uiteindelijk, puntje bij paaltje, durft de politiek een referendum gewoon niet aan.
René van Leeuwen is masterstudent sociologie aan de Erasmusuniversiteit Rotterdam en columnist voor Volkskrant.nl. Op Twitter is hij te volgen via @RHvL88
Bron: volkskrant.nl door: René van Leeuwen - 23 augustus 2012
© ANP. Buitenlandse kranten na het Nederlandse 'nee' tegen de Europese grondwet in 2005.
COLUMN - Waar blijven de inhoudelijke analyses, de bevlogen betogen voor of tegen Europa, vraagt columnist René van Leeuwen zich af. Juist nu zou er de tijd voor zijn. Er is een oplossing: houd een referendum.
"Op wie stem je eigenlijk als euro-scepticus die voor Europese samenwerking is, maar die niks met de huidige strak liberale EU, de euro en de PVV heeft?"
Het was blijkbaar slechts hopen op een inhoudelijk debat over Europa. De tijd is nu, zou je zeggen. Nog nooit was er zoveel aandacht voor het onderwerp, maar toch kunnen veel politici er geen chocola van maken. Blijkt die hoop toch uitgestelde teleurstelling te zijn geweest. Kiezers hebben over Europa nooit echt een keuze gehad. Tot voor kort waren alle partijen vrijwel ongelimiteerd pro-EU. Op de enigszins kritische SP na is er in Den Haag nooit een onvertogen woord over Brussel gevallen, totdat het kort geleden mis ging. Daar ligt trouwens een groot democratisch tekort in verscholen. Regelmatig hoor je het pro-EU argument: 'de Nederlandse kiezer heeft altijd voor partijen gekozen die voor de EU waren'. Nogal wiedes, er was simpelweg geen keus, en het onderwerp was nog nooit zo belangrijk. Sterker nog, naast wat kleinere partijen en de door vrijwel iedereen uitgesloten PVV is er nog steeds geen grote euro-sceptische partij. De ECB staatsobligaties laten opkopen, zoals de SP wil, heeft ook niks met euro-scepticisme te maken. Op wie stem je eigenlijk als euro-scepticus die voor Europese samenwerking is, maar die niks met de huidige strak liberale EU, de euro en de PVV heeft?
Grondwet
De enige keer dat de kiezer expliciet zijn keuze duidelijk kon maken, tijdens het referendum over de Europese grondwet, zei de meerderheid nee. Het referendum werd vervolgens kundig weg-gemiddelvingerd. Verder dan wat verplichte en inspiratieloze oneliners komen de lijsttrekkers inmiddels niet. 'Bankentoezicht! Meer democratie! Minder regels! Meer groei! Europa ja of Europa nee!' Dat soort werk. Waar zijn de spijkerharde cijfers? De gedegen analyses? Zijn die er, op een artikel of wat in 't Financieele Dagblad na, überhaupt? Wie weet nu echt wat verstandiger is, de euro redden, opbreken of helemaal laten vallen? Je kunt je afvragen of het ontbreken van een inhoudelijk debat niet inherent is aan de snelheid waarmee het verkiezingscircus plaatsheeft. Niet alleen laten de belangrijkste lijsttrekkers het tot dusver bewust afweten vanwege strategische motieven, bovendien is er tijdens fragmenten op tv en soundbites op de radio nauwelijks tijd voor een inhoudelijk verhaal. Of is dat naïef en is meer cynisme op zijn plaats? Weten de lijsttrekkers het ook niet meer en proberen ze daarom het onderwerp maar in alle stilte te laten passeren? Of, nog cynischer, weten ze het wel, maar willen simpelweg zo min mogelijk over Europa en de EU zeggen? Kort gezegd, ondanks de euro-crisis en ondanks de aanstaande verkiezingen blijft het echte debat uit. Wat is er dan wel nodig om de politici uit hun schuilkelders te trekken?
Referendum
Een referendum! Maar dan wel met een paar vragen. Moet de euro worden gered? Hoeveel mag dat per jaar ongeveer kosten? Wilt u een gekozen EU-president? Wat moet de rol van het Europees parlement zijn? Wilt u een noodfonds à la ESM? Dat soort vragen. Dan worden de politici gedwongen om al hun radio- en tv-tijd, kranten, websites en bladen te vullen met ideeën en analyses over de euro en de EU. Dan is er geen verschuilen achter onzinnige onderwerpen of strategische motieven meer bij. Dan zullen er feiten boven tafel moeten komen en zal het inhoudelijke debat moeten worden gevoerd. Dan zal de democratie echt aan het werk worden gezet. En dat zijn precies de redenen waarom er nooit een zo'n referendum zal komen. Politici durven niet. Ze zullen zeggen dat het niet de juiste tijd is voor een referendum. Dat een referendum een slecht democratisch instrument is. Dat het onderwerp te ingewikkeld is om in een paar vragen te vangen. Dat we al verkiezingen hebben gehad. Dat we een representatieve democratie hebben en geen directe. Dat Nederlanders toch alleen maar nee zeggen. Enzovoort, enzovoort. Bang als ze zijn voor echte democratie, zoals in Zwitserland. Uiteindelijk, puntje bij paaltje, durft de politiek een referendum gewoon niet aan.
René van Leeuwen is masterstudent sociologie aan de Erasmusuniversiteit Rotterdam en columnist voor Volkskrant.nl. Op Twitter is hij te volgen via @RHvL88
