De populistische strategie van Denk

COLUMN - In de communicatiestrategie is de eerste klap een daalder waard. PVV-leider Geert Wilders en eerder Pim Fortuyn wisten steeds het goede moment te kiezen voor hun aanvallen op het politieke establishment, waarna de aangevallen partijen slechts in verdedigende zin konden reageren.

Het verband tussen het filmpje ('Geloof ze niet') en het nieuws een dag daarna is wat mij betreft zonneklaar

Cees van der Laan, hoofdredacteur van Trouw

Wie verdedigt, komt altijd minder goed uit de verf dan degene die het debat start. Aanvallend voetbal wordt niet voor niets sinds jaar en dag geprezen. Dat moeten ze bij de nieuwe politieke beweging Denk ook hebben gedacht. Wat mij betreft, is het geen samenloop van omstandigheden dat dinsdag op de site van deze beweging het filmpje verscheen waarin de vier prominentste leden (Öztürk, Azarkan, Simons en Kuzu) zich rechtstreeks tot hun kijkers richtten met de boodschap 'de media willen niet dat je dit ziet'. Vervolgens lieten ze zien hoe reguliere media volgens hen bepalen wat 'jij voorgeschoteld krijgt'. "Wij geloven dat jij verstandig genoeg bent om door dit spel heen te prikken", aldus Kuzu. En de media, in dit geval NRC, dienden woensdag de schotel op: een van de vier, Selcuk Öztürk, had mogelijk laakbaar gehandeld bij enkele zakelijke transacties in een vroeger leven als zakenman. Het verband tussen het filmpje ('Geloof ze niet') en het nieuws een dag daarna is wat mij betreft zonneklaar. Ik ben benieuwd wat nu langer blijft hangen: geloof de media niet, of het verhaal over de zakelijke transacties van Öztürk. Het eerste, ben
ik bang, vooral bij mensen die voor hun nieuws voornamelijk afhankelijk zijn van sociale media.

Dat is wat anders dan 'De Media' wegzetten als een club journalisten die er alleen maar op uit is de belangen van het establishment te dienen en nieuwkomers beentje te lichten

Cees van der Laan, hoofdredacteur van Trouw

Reguliere media
Wat is dat toch met populistische bewegingen of populisten dat ze zo'n hekel hebben aan 'reguliere media'? Voor Geert Wilders zijn media links en niet te vertrouwen. Donald Trump deed recent The Washington Post in de ban. 'De krant heeft onwaarschijnlijk onjuist verslag gedaan van onze campagne', stelde Trump op Facebook. Eerder wees hij de Huffington Post en Buzzfeed de deur. Andere politieke partijen en bewegingen zijn ook niet altijd blij hoe kranten, radio, televisie en internetmedia over hen berichten. Doorgaans hebben zij communicatie-experts en spin doctors in dienst om controle te houden over met name de beeldvorming of om die te beïnvloeden. Maar dat is nog wat anders dan 'De Media' wegzetten als een club journalisten die er alleen maar op uit is de belangen van het establishment te dienen en nieuwkomers beentje te lichten.

Een hetze
Laat ik het anders formuleren: het komt de oprichters van Denk goed uit dat zij onderwerp worden van een onderzoek door een zeer gerespecteerde krant. Je kan dan in ieder geval tegen je achterban zeggen: Kijk, er wordt een hetze tegen ons gevoerd. En vervolgens zeg je tegen diezelfde achterban: Trap er niet in, want de media zijn niet te vertrouwen. Wij zijn slachtoffer van het establishment. Vertrouw alleen ons! Deze strategie heeft de PVV van Geert Wilders geen windeieren gelegd. Ondanks een reeks affaires met sjoemelende of vechtende PVV'ers, en juridische vervolging van Wilders vanwege diverse uitspraken staat de partij hoog in de peilingen. Donald Trump die de ene na de andere politicus en journalist beledigde is zeer waarschijnlijk de Republikeinse presidentskandidaat. Op deze plek heb ik eerder geschreven Denk ook als een emancipatiebeweging te zien van mensen afkomstig uit migrantenkringen. Daarbij maken de Denk-oprichters handig gebruik van de populistische wetten: zoek slachtofferschap, wees anti-establishment, val aan. En zorg vooral voor publiciteit in reguliere media.


© Maartje Geels.
Cees van der Laan, hoofdredacteur van Trouw.