Teruglezen: drie bommen ontploften in Brussel

In Brussel zijn dinsdag zeker dertig doden en meerdere gewonden gevallen bij verschillende aanslagen op het vliegveld en bij een metrostation. Rond 24.00 uur was nog steeds een klopjacht gaande op een dader die nog op de vlucht is. Lees hier wat er dinsdag in Brussel heeft plaatsgevonden. Dit bericht wordt niet meer aangevuld.

"Wat we vreesden, is gebeurd: bij twee aanslagen in Zaventem en in Maalbeek hebben terroristen moorden gepleegd." De Belgische premier Charles Michel legde vanochtend een emotionele verklaring af, nadat België was opgeschrikt door verschillende aanslagen in haar hoofdstad. Rond 08.00 uur vonden twee explosies plaats in de vertrekhal van de Brusselse luchthaven Zaventem. Volgens de Brusselse brandweer zijn hierbij zeker tien doden en 96 gewonden gevallen. De Nederlandse Hanneke van Oudheusden raakte lichtgewond.  De procureur van Brussel zei rond 18.40 uur dat beide explosies toe te schrijven waren aan een zelfmoordaanslag. Het vliegveld blijft zeker tot morgenavond nog gesloten.  Minstens een van de explosieven op de Brusselse luchthaven bevatte spijkers. Dat maakt Marc Decramer van het academisch ziekenhuis in Leuven op uit het feit dat veel slachtoffers zijn binnengebracht met spijkers in hun lichaam. De spijkers zijn waarschijnlijk toegevoegd om meer slachtoffers te maken. Een derde bom ontplofte niet, en werd later gecontroleerd onschadelijk gemaakt. Belgische veiligheidsdiensten hielden al rekening met mogelijke aanslagen, nadat vrijdag terreurverdachte Saleh Abdeslam werd opgepakt in de Brusselse wijk Molenbeek. De Belgische koning Filip zei om 19.00 uur op de televisie dat de actie 'laf en verwerpelijk' was.  Terreurorganisatie Islamitische Staat heeft dinsdagmiddag via zijn persbureau Amaq de verantwoordelijkheid voor de aanslagen in Brussel opgeëist. In een later verspreide (gesproken) verklaring zegt de terreurgroep dat er 'zwarte dagen' aankomen.

Ook aanslagen bij metrostation
De explosies bij metrostation Maalbeek vonden plaats rond 09.00 uur, dicht bij de instellingen van de Europese Unie. Hierbij zijn zeker 20 doden en 106 gewonden gevallen bij het metrostation, liet Ivan Mayeur, de burgemeester van Brussel, vanmiddag in een persconferentie weten. 17 mensen zijn ernstig gewond. De slachtoffers uit het metrostation vertoonden geen letsel van een spijkerbom.

Daders op de vlucht
Volgens Belgische media is zeker nog één dader op de vlucht. De politie heeft van deze man een opsporingsbericht verspreid. Er waren vandaag diverse meldingen van huiszoekingen in de stad, maar de media is gevraagd daarover te zwijgen in het belang van het onderzoek.  Bij een van die huiszoekingen werd halverwege de avond een IS-vlag gevonden, zo meldde de politie tegen de VRT. Ook werd daar een andere spijkerbom aangetroffen, evenals 'chemische producten'. Om welke producten het gaat, is onbekend.

Vertrekhal verwoest
De bommen in luchthaven Zaventem waren zo zwaar dat de volledige vertrekhal verwoest is, zo vertelde luchthavenmedewerker Miguel Deliaert op de Belgische Radio 1. "Op het ogenblik dat we aan het werken waren, hoorden we eerst een heel zware knal, gevolgd door een tweede. Ik kon opmaken dat het op het niveau van de vertrekhal was. Mensen gingen zich verschuilen onder stoelen en banken, want het plafond kwam naar beneden. We wisten meteen dat er iets zwaar aan de hand was. Ik ben even in de vertrekhal gaan kijken, die is volledig verwoest. Ik vermoed dat het zware bommen waren en heb ook slachtoffers zien liggen."  Op de luchthaven is inmiddels geen activiteit meer. Het Crisiscentrum vraagt uitdrukkelijk om niet naar de luchthaven te komen. Alle wegen van en naar de luchthaven zijn afgezet. Alle vluchten naar Zaventem worden omgeleid naar andere luchthavens, meldt luchtverkeersleiding Belgocontrol.

Dreigingsniveau opgeschroefd
Het dreigingsniveau is in België opgetrokken tot niveau vier, het hoogste niveau voor terreurdreiging. Dat gebeurde op last van het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse (OCAD). Dit dreigingsniveau wordt zeker tot morgenmiddag ingesteld, zo werd rond 18.40 uur duidelijk op een persconferentie van premier Michel.   Rond 16.00 uur werden de maatregelen die daarbij gelden - metro's die niet rijden en het uitdrukkelijke verzoek binnen te blijven - juist iets versoepeld. Dat betekende dat de metro's 2 en 6 weer gingen rijden en dat ouders hun kinderen van school mochten halen.   Premier Charles Michel sprak tijdens een persconferentie zijn medeleven met de slachtoffers uit. "Onze eerste gedachte gaat uit naar de slachtoffers en hun families, en ook naar de mensen die nog op nieuws wachten over hun naasten."  Michel sprak van een 'tragedie' en een 'zwarte dag' voor België. Hij roept op tot kalmte en solidariteit. "We worden op de proef gesteld, we moeten dit samen het hoofd bieden."  Een deel van het personeel van de Belgische kerncentrale Tihange is dinsdag naar huis gestuurd, meldt energiemaatschappij Electrabel. Het gaat om een standaard veiligheidsmaatregel die volgde op de terroristische aanslagen. Personeel dat nodig is om de centrale te laten draaien, blijft aan het werk, beklemtoonde Electrabel.

Extra maatregelen in Nederland
Ook in Nederland worden 'veiligheidsmaatregelen genomen die nodig zijn', laat terrorismecoördinator Dick Schoof weten. Hij volgt de situatie in België op de voet. De maatregelen betekenen dat de marechaussee extra patrouilles uitvoert op de luchthavens Schiphol, Rotterdam en Eindhoven. De marechaussee voert verscherpte controles uit bij de Belgische grens. Ook Frankrijk heeft de controles langs de Belgische grens verscherpt.  Het Nederlandse Rode Kruis heeft de website Ikbenveilig.nl online gezet, voor mensen die nu bij de rampplekken in Brussel zijn en hun naasten willen laten weten dat ze veilig zijn. Lees hier meer over de reacties en maatregelen in Nederland.

Met zijn vieren waren ze, de terroristen in Brussel. Eén aanslagpleger in Maalbeek en drie op de luchthaven Zaventem. Twee van hen zijn inmiddels geïdentificeerd: de broers Khalid en Ibrahim El Bakraoui. Die laatste liet er in een testament geen twijfel over bestaan: hij had haast omdat hij bang was in de cel te belanden.

De duidelijkste aanwijzing over de aanslagplegers werd gisteren door de politie getwitterd: een foto van drie mannen die over de luchthaven in Zaventem lopen. Twee van hen hebben zichzelf opgeblazen, zo liet het Belgische federaal parket vandaag weten. De meest rechtse persoon op de foto (met witte jas en muts op zijn hoofd) is vermoedelijk nog in leven. Hij vluchtte nadat hij een grote tas met explosieven achterliet op de luchthaven. Deze bom, 'de zwaarste van de drie', ging - gelukkig - niet af op het moment dat er nog veel mensen op de luchthaven waren. Later wel, maar toen raakte niemand gewond.

Ibrahim El Bakraoui
De middelste persoon op de afbeelding is Ibrahim El Bakraoui, zo meldde het federaal parket vandaag op een persconferentie. Hij werd geïdentificeerd op basis van vingerafdrukken. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan zei vandaag dat Turkije El Bakraoui vorig jaar juni heeft uitgezet naar Nederland, nadat hij een maand eerder was opgepakt in Gaziantep, in de buurt van de grens met Syrië. Nederland zou hem vervolgens aan België hebben overgedragen. De Belgische autoriteiten hebben deze Ibrahim El Bakraoui echter, in weerwil van de Turkse waarschuwing dat het een jihadist betrof, vrijgelaten, aldus Erdogan. Het ministerie van Veiligheid en Justitie laat weten de zaak uit te zoeken, maar is niet in staat vandaag nog met een reactie te komen, aldus een woordvoerster. De Belgische minister van Justitie Koen Geens bevestigde tegen de Vlaamse omroep VRT dat El Bakraoui is 'teruggewezen' naar Nederland. Volgens hem was er geen sprake van uitlevering. "Ik weet niet zeker of België op de hoogte was, ik weet wel dat hij naar Nederland is teruggewezen door Turkije. Op dat moment was de betrokkene bij ons niet bekend voor terrorisme."

Bekende van de politie
De 29-jarige Brusselaar was bekend in het criminele circuit. In 2010 werd hij veroordeeld tot negen jaar cel, omdat hij met een kalasjnikov op agenten had geschoten. Dat deed hij nadat de vluchtauto waar hij in zat na een overval op een wisselkantoor was klemgereden door de politie. Een agent raakte bij die schietpartij gewond. De actie kreeg landelijke aandacht toen de toenmalige Brusselse burgemeester Freddy Thielemans de schietpartij een 'fait divers' noemde, een feit wat 'onbelangrijk' was. Twee jaar geleden werd Ibrahim onder voorwaarden vrijgelaten. Ibrahim plande de aanval op Zaventem omdat hij bang was in de cel te verdwijnen, zo meldde het parket op basis van een gevonden testament, dat gisteren op een in een vuilnisbak gegooide computer werd gevonden. In dat testament zegt Ibrahim 'haast te hebben' en 'niet meer te weten wat hij moet doen', want 'hij wordt overal gezocht', aldus de politie. Het voedt de speculatie dat de aanslagplegers hun plannen versneld moesten uitvoeren, omdat ze op de hielen werden gezeten door veiligheidstroepen.


© Afp. Khalid (links) en Ibrahim El Bakraoui op een foto van Interpol.

Khalid El Bakraoui
Dat Ibrahim zich opgejaagd wild voelde, kwam mogelijk ook door zijn connectie met de man die de aanslag op de metro bij station Maalbeek pleegde, zijn twee jaar jongere broer Khalid. Deze man werd in 2011 tot vijf jaar cel veroordeeld voor gewelddadige autodiefstal en verscheen kort na zijn vrijlating alweer op de radar van de politie. Hij huurde namelijk onder een valse naam het appartement in de Brusselse gemeente Vorst, waar de politie vorige week werd beschoten tijdens een 'routinecontrole'. In die flat bleek ook Salah Abdeslam te zijn, die werd gezocht in verband met de aanslagen in Parijs. Mede daardoor richtte het onderzoek van de Belgische politie zich ook weer op de broers El Bakraoui. Het is overigens niet duidelijk of zij zich tijdens de politieactie ook in dat appartement bevonden. Khalid El Bakraoui werd door veiligheidsdiensten al langer gelinkt aan Abdeslam en de kring van mensen die achter de aanslagen in Parijs zaten. Zo huurde hij een appartement in Charleroi waar bij een huiszoeking onder andere dna werd gevonden van Abdelhamid Abaaoud, het brein achter 'Parijs', en Bilal Hadfi, die zichzelf bij het Stade de France opblies. De politie concludeerde dat het appartement als uitvalsbasis werd gebruikt vlak voordat ze hun terreurdaden in Frankrijk uitvoerden. De Belgische politie heeft nooit bevestigd dat Khalid of Ibrahim daadwerkelijk verbonden was aan het terreurnetwerk van Abdeslam. Ze waren voorheen altijd veroordeeld voor feiten 'die niets met terrorisme te maken hadden', aldus het federaal parket. Wel werd woensdag duidelijk dat Interpol sinds augustus achter de jongere El Bakraoui aan zat.

Tweede aanslagpleger: Najim Laachraoui
Verschillende Belgische media meldden vandaag dat de andere aanslagpleger op luchthaven Zaventem, de meest linker op de foto, Najim Laachraoui is - een 24-jarige Belgische Marokkaan die in 2013 tijdelijk naar Syrië vertrok. Deze informatie wordt echter nog niet bevestigd door het Belgische federaal parket. Als Laachraoui daadwerkelijk betrokken is bij de aanslag op Zaventem, dan is het een grote vis waarop wordt gejaagd. Laachraoui (of Soufiane Kayal, zoals zijn schuilnaam was), speelde volgens inlichtingendiensten namelijk een 'sleutelrol' bij de aanslagen in Parijs. Hij zou de bomgordels hebben gemaakt die afgingen in het theater Bataclan en bij het voetbalstadion. Zijn dna werd ook gevonden in een door 'Kayal' gehuurd huis in het Waalse dorp Auvelais, wat later een uitvalsbasis van de terroristen bleek. In dat huis schuilde Salah Abdeslam ook verschillende dagen na 'Parijs'. In september, twee maanden voor de aanslagen in Parijs, werd Laachraoui samen met Salah Abdeslam nog gecontroleerd bij een autocontrole aan de Hongaars-Oostenrijke grens, waar Abdeslam mensen 'rekruteerde'. In die auto zat ook Mohamed Belkaïd, de man die vorige week in Vorst (in het appartement van Khalid El Bakraoui) werd gedood bij de politieactie. Inlichtingendiensten hebben Laachraoui, wiens jihadnaam Abou Idriss is, al sinds 2014 al in het vizier. In België staat hij terecht in een proces over het ronselen van Syriëgangers. Het Belgische Parket wil hem, als hij wordt gepakt, voor vijftien jaar achter de tralies zien. Maandag, een dag voor de aanslagen, werd nogmaals een opsporingsbericht over hem verspreid.