Burgemeesters willen blijven samenwerken met salafisten

Gisteren haalde de Haagse burgemeester Jozias van Aartsen in NRC Handelsblad hard uit naar de Tweede Kamer, waar een meerderheid onlangs opriep salafistische organisaties voortaan te verbieden. Van Aartsen acht dat verbod in tegenspraak met de vrijheid van godsdienst. Het zou, zegt van Aartsen, kunnen leiden tot "beeldvorming dat deze mensen apart gezet worden, dat ze worden uitgesloten van onze samenleving". In Den Haag staat de salafistische As Soennah-moskee. Veel Syriëgangers kwamen er voor ze radicaliseerden. Den Haag werkt met de moskee samen. Er is subsidie voor taalles en jongeren uit de moskee helpen met Oud en Nieuw de politie met een buurtwacht. Van Aartsen: "Er zijn moslims met heel strikte opvattingen. Maar opvattingen zijn geen zaak voor een burgemeester. Ik kijk naar daden." Het salafisme is een strenge variant van de islam. Er bestaat bij politici vooral bezwaar tegen de politieke islam, waarin gepreekt wordt tegen de democratie.

Niet wegkijken
Ook burgemeester Rob van Gijzel van Eindhoven wil de samenwerking behouden. In Eindhoven staat de Al Fourqaan-moskee, een tweede salafistisch bolwerk in Nederland. Van Gijzel wil niet in details treden, maar laat weten: "Wij, de gemeente en de moskee, doen veel dingen samen, maar we kijken als gemeente niet weg. Eindhoven neemt een eigen verantwoordelijkheid met betrekking tot samenwerking en doet dat ook wat betreft openbare orde en veiligheid." Van Gijzel hield onlangs de komst van zeven zogenaamde 'haatimams' naar Eindhoven tegen. De burgemeesters keren zich tegen de Kamerleden van hun eigen partijen, VVD en PvdA, in de Tweede Kamer. Beide politieke partijen zijn hartstochtelijk voorstander van een verbod op salafistische organisaties, en tegenstander van samenwerking van overheidsinstanties met salafisten. Op dringend verzoek van de Kamer onderzoekt minister Van der Steur of een verbod op salafistische organisaties mogelijk is.

Onorthodoxe maatregelen
Vlak voor het kerstreces nam de Kamer ook nog een motie aan van de SP met VVD-Kamerlid Sjoerd Potters, om alle relaties van overheden met salafistische organisaties te beëindigen. "We moeten alles uit de kast trekken om het radicaliseringsproces ook in Nederland tegen te gaan", zei Potters toen in de Kamer. Wat hem betreft mogen er ook onorthodoxe maatregelen volgen. Potters zei toen dat wat de VVD betreft "de islam een godsdienst is, het salafisme een ideologie". Minister Asscher komt nog deze maand met een reactie op die motie.



.

Toen Hans Janmaat met zijn 'eigen volk eerst' ideeën, een veel mildere politiek bedreef dan de snoeiharde anti-democratische en intolerante salafistische leer, werd Janmaat in de kamer geconfronteerd met een cordon sanitaire. Voor de salafisten is er vanuit de politiek een tolerantere houding dan ten tijde van Janmaat voor stromigen die in gaan tegen de gevestigde orde. Het salafisme is een ultrarechtse stroming die anti-multicultureel, anti-democratisch, anti-homoseksueel, anti-atheïstisch en anti-liberaal is. Het salafisme streeft een theocratische staat na, waarin geen ruimte is voor andere opvattingen. Met vertegenwoordigers van zo'n stroming zou ik niet willen 'samenwerken', hoogstens mee in gesprek blijven. De dialoog is prima, maar dan moet er wel sprake zijn van wederzijdse wil tot luisteren.

Als de politiek in het Den Haag ten tijde van Janmaat maar enigzins had geluisterd naar zijn ideeën en deze door de toenmalige regering waren omgezet in beleid, dan was er in het Nederland van nu geen sprake geweest van salafisme. Aan Janmaat heeft het niet gelegen. Het bestaan van het salafisme en andere nare ontspruitingen uit dezelfde tuin is in de eerste plaats te danken aan de arrogante houding van de elite uit de links orthodoxe kerk. Orthodox links (PvdA) is politiek aansprakelijk voor de gevolgen van deze ellende. Ook aan schijnrechts (VVD) valt het nodige te verwijten. De VVD heeft weinig gedaan om het tij te keren. Ook nu weer door de overigens aardige Van Aartsen.

Dat artikel is ontworpen door christenen om extra rechten af te dwingen die niet-religieuzen niet hebben. De atheïsten genieten géén extra rechten. Atheïsten worden in de grondwet niet apart beschermd. Godsdienstvrijheid betekent voor mij ook het recht om 'gevrijwaard' te kunnen zijn van godsdienst. Maar de wet voorziet niet in bescherming van mensen die zich niet wensen te onderwerpen aan religie. Ouders hebben grondwettelijk het recht hun kinderen te hersenspoelen met de leer en regels van een fictieve figuur die luistert naar de naam god. En daarvoor moet iedereen grondwettelijk ook nog respect hebben. Salafisme gaat verder dan geloof in 'een' god. Salafisme is een manier van leven, onderwerping aan regels en wetten die komen van een fictieve figuur. Het salafimse staat diametraal op de normen en waarden van een humane en vrije samenleving.

COLUMN Tot nu toe was mij ontgaan dat de Amerikanen een Nationale dag van de godsdienstvrijheid kennen. Elk jaar op 16 januari herdenken zij dat op die datum in 1786 het Statuut van Virginia tot stand kwam, dat dit belangrijke grondrecht van de burgers op voorspraak van de liberale Thomas Jefferson vastlegde. Enkele jaren later werd het als oerbeginsel van de Amerikaanse democratie, tezamen met de vrijheid van meningsuiting, verheven tot het beroemde Eerste amendement op de Grondwet.

Zou het iets voor ons land zijn, een dag waarop de natie stilstaat bij de herkomst en betekenis van de vrijheid van godsdienst? Het is misschien wel urgent, nu zelfs de Tweede Kamer, het hoogste orgaan in onze democratie, zich niet meer van dit saillante burgerrecht bewust lijkt te zijn. Dat was althans de harde kritiek van de Haagse burgemeester Jozias van Aartsen op het verzoek van de Kamer aan de regering een verbod op salafistische organisaties te onderzoeken. Dat verzoek was vastgelegd in een motie van VVD en PvdA, die eind 2015 dankzij de steun van de drie christelijke partijen en de PVV met zeer ruime meerderheid werd aangenomen. Het is dus van meer dan gewone betekenis dat de kritiek kwam uit de mond van Van Aartsen, oud-fractieleider van de VVD in de Tweede Kamer, gekneed in het liberale gedachtengoed en als voormalig minister en ambtenaar vertrouwd met de alpha en omega van de rechtsstaat.

Geloof
In het liberale avondblad zei hij begin deze maand: "We hebben in Nederland vrijheid van meningsuiting en vrijheid van godsdienst. Wij beoordelen mensen niet op gedachten en ideeën. Dat is de hoeksteen van de rechtsstaat waarop onze democratie is gebaseerd. Ik vraag mij af of de Tweede Kamer zelf nog wel gelooft in de beginselen van de rechtsstaat." Aan dit fundamentele bezwaar voegde Van Aartsen een bestuurlijk argument toe. Als burgemeester heeft hij de ervaring dat de stad baat heeft bij samenwerking met de verscheidene salafistische moskeeën. Die samenwerking pakt goed uit voor de openbare orde, de integratie en de sociale vrede in een gemeente met een grote etnische en culturele verscheidenheid. Een verbod op salafistische organisaties zou volgens Van Aartsen het averechtse effect hebben "dat deze mensen apart worden gezet en uitgesloten van onze samenleving, terwijl we dat juist niet willen". Dit bestuurlijke argument heeft ook een sterke politieke betekenis, omdat het een beslissend verschil maakt tussen een ontvankelijke en een afwerende houding. In de Kamer is onder invloed van het populisme de afweerhouding dominant, waardoor het beeld van immigranten sterk negatief wordt gekleurd. Dat maakt het voor lokale bestuurders moeilijk een voor alle inwoners acceptabel beleid te voeren, zoals de problemen rondom azc's laten zien. Het voorbeeld van de jonge, liberale premier Justin Trudeau van Canada die immigratie positief en met een insluitende aanpak benadert, lijkt hier verder weg dan ooit.

Gevaar
De motie van de Kamerleden Marcouch (PvdA) en Tellegen (VVD) doet zelfs geen poging daaraan een bijdrage te leveren door 'het salafisme' als een gevaar voor de rechtsorde te bestempelen. Marcouch noemde deze stroming in de islam zelfs 'het voorportaal van de gewelddadige jihad'. Ga er dan maar aan staan als burgemeester die wel oog heeft voor de schakeringen en in het belang van de stad met zulke organisaties wil samenwerken. Van Aartsen hekelde dan ook scherp het gemak waarmee de Kamer het salafisme ongenuanceerd gelijk stelt aan jihadisme. Zijn rechtsstatelijke argument is dat je mensen wel kunt vervolgen wegens daden, zoals het prediken van geweld, maar niet vanwege opvattingen, ook al zijn die orthodox. Het zat hem hoog, zei hij, dat de Kamer dit niet meer weet. In wezen laakte hij hiermee het opportunisme van zijn eigen partij en andere partijen met het islamofobische sentiment mee te buigen ten koste van het oerrecht van de moderne democratie, de religie- en uitingsvrijheid. Een Dag van de godsdienstvrijheid zou ook daarom niet gek zijn om ook deze natie te bepalen bij het grote belang van de vrijheid van burgers hun geloof te praktiseren en het gebod aan de overheid alle kerken gelijk te bejegenen. Er zal geen heersende kerk zijn, bepaalde onze eerste democratische grondwet, de Bataafse staatsregeling van 1798, die daarmee een eind maakte aan de bevoorrechte positie van de Nederlandse Hervormde kerk. De godsdienstvrijheid heeft hier dus net als in Amerika oude papieren, maar je zou het, met Van Aartsen, niet zeggen.



.