Tunahan Kuzu: 'Een handlanger van Erdogan? Onzin'

Het was een turbulent jaar voor Tweede Kamerlid Tunahan Kuzu. Na een conflict werd hij uit de PvdA-fractie gezet en met collega Öztürk begon hij de beweging Denk. 'We zijn er niet op uit om aardig gevonden te worden op het Binnenhof.'

Öztürk en Kuzu zaten nog aan tafel in de fractiekamer en zagen op hun iPad een persalarm voorbijkomen: Turkse Kamerleden uit de PvdA-fractie gezet

Tunahan Kuzu

Daar. Zij zijn mijn drijfveer. Voor die twee doe ik het allemaal." Tunahan Kuzu staat op van zijn stoel en wijst naar de muur. In zijn hoekwoning in Rotterdam-Schiebroek hangen boven de eettafel schilderijtjes van zijn kinderen: een zoon (7) en een dochter (6). "Ik wil niet dat zij minder kansen krijgen in het leven dan hun Nederlandse buurmeisje." Kuzu (34) maakt deze dinsdagochtend een zelfverzekerde, soms wat verbeten indruk. Het gaat uitstekend met zijn nieuwe partij, zegt hij. Met collega-Kamerlid Selçuk Öztürk richtte Kuzu in februari dit jaar Denk op, hun politieke beweging die een vredelievender samenleving voorstaat. In een notedop: geen eenzijdige integratie van nieuwkomers. Een minister van acceptatie. Afschaffing van het woord allochtoon. Meer diversiteit binnen overheidsinstellingen. Denk telt, zegt Kuzu, inmiddels achthonderd leden. Wat het potentieel is? Volgens Kuzu minimaal een zetel bij de eerstvolgende Kamerverkiezingen. "Twee is goed, drie een succes. Vijf een knaller." Nu de Tweede Kamer met reces is, blikt Kuzu graag terug op het voorbije, turbulent verlopen politieke jaar. Tot 13 november 2014 leidde hij een betrekkelijk anoniem leven in de 38-koppige fractie van de PvdA. Op die bewuste donderdag barstte de bom. Een al langer sluimerend conflict tussen het duo Kuzu/Öztürk en de top van de partij over de te volgen integratiekoers, escaleerde. Het resulteerde in een heftige en bij vlagen emotionele fractievergadering. Kuzu en Öztürk moesten een verklaring ondertekenen waarin zij zich achter het integratiebeleid van minister en partijgenoot Lodewijk Asscher zouden scharen. Het tweetal weigerde.

Persalarm
Er werd geschreeuwd die avond, van beide kanten. Öztürk riep uit boosheid richting Kamerlid Ahmed Marcouch: "Moge Allah je straffen!" Uiteindelijk stond fractievoorzitter Diederik Samsom op: "Ik loop nu naar de media om te zeggen dat onze wegen scheiden!" Öztürk en Kuzu zaten nog aan tafel in de fractiekamer en zagen op hun iPad een persalarm voorbijkomen: 'Turkse Kamerleden uit de PvdA-fractie gezet'. Kuzu: "Selçuk en ik keken elkaar aan. Dit was het dus." In de volgende twintig minuten bereidden ze in een cv-ketelruimte een verklaring voor de massaal aanwezige media voor. Later die nacht toog het tweetal naar het Hobbemaplein in de Haagse Schilderswijk, waar de Turkstalige pers zich had verzameld. "Die journalisten komen het Kamergebouw niet binnen", vertelt Kuzu. "Ook zij hadden recht op uitleg." Daarna vertrokken de Kamerleden richting huis: Öztürk naar Roermond, Kuzu naar Rotterdam.


© ANP. Tunahan Kuzu (L) en Selcuk Ozturk tijdens de presentatie van hun nieuwe politieke beweging
Denk.

Kuzu is naïef geweest. Na de breuk heeft hij veel te lang zijn mond gehouden, terwijl er een campagne gaande was om hem en Öztürk zwart te maken

Peter van Heemst

De dagen erna verschenen vernietigende krantenberichten over de twee Kamerleden. Ze zouden tijdens hun twee jaar in de PvdA-fractie niets hebben gepresteerd. De grootste verdienste van Öztürk was een spiegel in de lift. Ze zouden een ander Turks-Nederlands Kamerlid, Keklik Yücel, continu hebben dwars gezeten vanwege haar te strenge toon over integratie. Kuzu en Öztürk zouden ook bij het fractiebestuur hebben gelobbyd voor een islamitische gebedsruimte en een Turkse medewerker. Alle verhalen kwamen van anonieme PvdA'ers. Voor weerwoord waren de twee verstoten Kamerleden niet bereikbaar. Thuis in Rotterdam volgde PvdA'er Peter van Heemst (oud-Kamerlid, oud-raadslid) de ontwikkelingen met verbazing. Hij kent Kuzu goed. Van Heemst was fractievoorzitter in Rotterdam toen in 2008 het Turks-Nederlandse 'talent' de gemeenteraad binnenkwam. "Kuzu is naïef geweest", vindt Van Heemst. "Na de breuk heeft hij veel te lang zijn mond gehouden, terwijl er een campagne gaande was om hem en Öztürk zwart te maken. Dan moet je je verdedigen."

Omgekeerde wasstraat
Het is kritiek waar Kuzu het achteraf mee eens is. Maar, zegt hij ter verdediging: "Bedenk wat er gebeurde. Ik had ooit wel eens een quote gegeven voor een tv-camera van de NOS, maar nu wilde echt iedereen iets van ons. Iedereen! Die bewuste avond had ik zevenhonderd gemiste oproepen, 1200 whatsapp-berichten, duizend sms'jes." Kuzu en Öztürk verdronken erin. Ze schoven nog wel aan bij 'Pauw'. En enkele dagen later zei Kuzu tegen de parlementaire pers: "De PvdA is als een omgekeerde wasstraat: je gaat er schoon in, en gaat er besmeurd uit als je niet doet wat ze van je eisen". "Dat vond ik zelf wel een goeie", zegt hij nu. "Ik had hem ooit gehoord en onthouden." Volgens Van Heemst hadden de twee Kamerleden nog een fout gemaakt. Hun kritiek op Asscher hielden ze niet binnenskamers, maar verscheen ook op een Turkstalige website. "Als je zo genadeloos en in het openbaar uithaalt naar de potentiële nieuwe lijsttrekker, kun je problemen verwachten", zegt Van Heemst. Het vervelende is, vindt hij, dat de PvdA-Kamerfractie de laatste jaren te veel Rotterdammers verslijt. Kuzu had wat langer in de Maasstad moeten rijpen, vindt Van Heemst. "Hij deed het prima hier in de raad. Werkte snel, was goedgebekt, hield van campagnevoeren. Kuzu was een versterking voor de fractie. Maar hij maakte eigenlijk te snel carrière."

De naam IS suggereert dat het een staat is en dat het islamitisch zou zijn. Dat doet geen recht aan de gevoelens van één miljoen moslims in Nederland

Tunahan Kuzu

Beginselen
Tunahan Kuzu rondde in 2006 zijn opleiding bestuurskunde af aan de Rotterdamse Erasmus universiteit, waarna hij bij PricewaterhouseCoopers aan de slag ging als adviseur in de gezondheidszorg. Al in 2006 probeerde hij voor de PvdA in de raad van Rotterdam te komen. Hij stond te laag op de lijst. In 2008 kwam er alsnog een plek vrij, die Kuzu met beide handen aangreep. "Deze partij hoorde echt bij mij", zegt hij. "Ik heb tijdens mijn studie de beginselen van alle partijen uitgebreid onderzocht. In 2002 werd ik overtuigd lid van de PvdA." In 2010, nadat fractievoorzitter Van Heemst hem een 'positief Kerstrapport' had gegeven, schoof Kuzu door naar het fractiebestuur. Twee jaar later waagde hij de sprong naar de Tweede Kamer. En met veel succes. Kuzu kreeg bij de stembusgang van september 2012 exact 23.067 voorkeursstemmen. Slechts vier Kamerleden op de kandidatenlijst kregen er meer. Kemal Kuzu, de vier jaar jongere broer van Tunahan, was trots, maar niet heel verbaasd. "Als hij iets in zijn hoofd heeft, maakt hij het ook honderd procent waar. Kijk naar zijn loopbaan. Wie kende Tunahan nou toen hij raadslid was? En toch wordt hij met zoveel overtuiging gekozen in de Kamer. Dat typeert mijn broer." Daar heeft hij, zegt Kemal Kuzu, zelf ook een bescheiden rol in gespeeld. De jongere broer, een onlinemarketeer, hielp het aspirant-Kamerlid in 2012 met zijn grotendeels Turkstalige campagne.

Vakantiekindje
Zijn Turkse achtergrond, het is een gevoelig onderwerp. In de laatste week voor het zomerreces diende de fractie Kuzu/Öztürk een motie in die de regering opriep niet langer de termen Islamitische Staat of IS te gebruiken, maar 'Daesh', de Arabische afkorting ervan. In andere landen wordt daar ook over gediscussieerd. Kuzu: "De naam IS suggereert dat het een staat is en dat het islamitisch zou zijn. Dat doet geen recht aan de gevoelens van één miljoen moslims in Nederland die niets van die terreurgroep moeten weten." Het opvallende in die motie was het verzoek aan het kabinet om de publieke omroep te bewegen hetzelfde te doen. Dat was tegen het zere been van VVD-Kamerlid Han ten Broeke. "Zoiets gaat natuurlijk ver. Het doet nogal denken aan hoe de Turkse president Erdogan de pers knevelt." Tunahan Kuzu zegt: "In de jaren twintig kregen de katholieken het verwijt dat ze de lange arm van de paus waren. In de jaren negentig waren Marokkaanse Nederlanders de lange arm van Rabat. Nu overkomt het ons, de Turkse Nederlanders. Wij leven in Nederland. Ik heb altijd hier mijn best gedaan. Laatst waren er verkiezingen in Turkije. Ik heb bewust niet gestemd. Onze partij gaf ook geen stemadvies aan de achterban. Ik een handlanger van Erdogan? Onzin. Ik ben één keer in mijn leven in Ankara geweest. Ik was 18. Mijn vader vond dat wij de pracht van praal van Anatolië moesten zien. Het werd een schitterende rondreis."

Het debat is de afgelopen tien, vijftien jaar dusdanig richting Wilders opgeschoven, dat Selçuk en ik tegengas moeten geven

Tunahan Kuzu

Vertalen
De grootouders van Kuzu kwamen in de jaren zestig vanuit Turkije naar Nederland. Hij is dus een derdegeneratie-allochtoon, hoewel hij dat woord niet wil gebruiken. Kuzu noemt zichzelf een 'vakantiekindje'. Hij werd - te vroeg - geboren in Istanbul tijdens een vakantie. "Ik vind dat wel mooi. Het is een prachtige stad. Mijn geboorteplaats maakt me ook bewust van mijn achtergrond. Het hoort bij mijn identiteit, ik ben er trots op." Kuzu groeide met zijn broertje en zusje op in Maassluis. Zijn vader had een baan als bankwerker in de Rotterdamse haven en werd later imam. Kemal vertelt dat zijn broer Tunahan als kind met vader, ooms en andere familieleden mee moest naar de dokter en de gemeenteloketten. Om te helpen, vooral met vertalen. Later hielp hij ook anderen binnen de Turkse gemeenschap. "Hij is iemand die zich inzet voor de mensen in zijn omgeving", zegt Kemal Kuzu. "Tunahan is de politiek ingestapt om dingen te verbeteren." Die gevoeligheid rond zijn Turkse achtergrond speelde ook vorige maand op. Asscher wil het toezicht op Turks-Nederlandse jeugdinternaten aanscherpen. De veiligheid zou in het geding zijn. Maar in het Kamerdebat hierover draaide het vooral om de vraag of de instellingen de integratie belemmeren. Kuzu: "Ik zei tegen al die andere Kamerleden: Als kind ben ik negen jaar lang in de weekenden naar die internaten geweest. Als het daar zo slecht is, hoe kan ik dan hier in de Tweede Kamer zitten?" Toen hij nog in de PvdA-fractie zat, heeft Kuzu binnenskamers hetzelfde verhaal verteld. Zonder resultaat. Zijn oude partij onderschrijft volledig de lijn-Asscher.

Charlie Hebdo
Als iets opvalt aan Kuzu, is het dat hij de confrontatie niet schuwt. Dat doet hij heel bewust. "Het debat is de afgelopen tien, vijftien jaar dusdanig richting Wilders opgeschoven, dat Selçuk en ik tegengas moeten geven. Als rechts doorslaat, moet je links harder drukken. Simpel. De spelregel is dat wanneer je geliefd bent in Den Haag, je dat daarbuiten niet bent. En andersom. We zijn er dus niet op uit om aardig gevonden te worden op het Binnenhof. Wij zijn volksvertegenwoordigers, geen beroepspolitici." Het gevolg is dat Kuzu steeds vaker in conflict komt met andere politici. Begin dit jaar nog met Ahmed Aboutaleb. De Rotterdamse burgemeester zei in de nasleep van de aanslag op de redactie van Charlie Hebdo: 'Als je het niet ziet zitten dat humoristen een krantje maken, mag ik het zo zeggen: rot toch op!' Kuzu vond dat een 'trieste uitspraak'. "Hij deed een deel van onze stad verdriet aan. Laat ik vooropstellen dat ik nooit iemand pijn zou willen doen, maar Charlie Hebdo was mijn humor niet. Je ne suis pas Charlie. En wie is Aboutaleb dan om te zeggen dat ik moet oprotten? Later nuanceerde hij zijn uitspraak gelukkig. Voor Aboutaleb heb ik heel veel respect. Hij is op latere leeftijd naar Nederland gekomen en heeft het geschopt tot burgemeester van de tweede stad van het land. Hij doet me aan mijn vader denken. Die zegt altijd: 'Tunahan, wees nou dankbaar voor de kansen die je hier krijgt'. En dat is precies waar het wringt tussen hem en mij. Ik ben hier getogen en hoef niet de hele tijd mijn dankbaarheid uit te spreken. Die gelijke kansen ga ik opeisen. En ook mijn kinderen hebben daar recht op. Dat is waar onze partij voor strijdt."

Tunahan Kuzu

Tunahan Kuzu (1981, Istanbul) groeide met zijn broertje en zusje op in Maassluis, 'onder de rook van de Rotterdamse haven'. Hij doorliep het gymnasium in Rotterdam en studeerde af als bestuurskundige aan de Erasmus universiteit. Hij werd raadslid en daarna Kamerlid voor de PvdA. Kuzu moest eind 2012 op last van de partijtop tijdelijk zijn portefeuille geestelijke gezondheidszorg neerleggen, nadat hij had gefigureerd in een reclamespotje voor een Turks bureau dat onder meer bemiddelt bij het afsluiten van zorgverzekeringen. Twee jaar later werd hij samen met Selçuk Öztürk uit de fractie gezet. In februari 2015 richtte het tweetal Denk op.