Ayatollah verhoogt prijs op hoofd Rushdie, 'met wie de laster begon'

De 'opdracht' om Rushdie te doden komt van de voormalige Iraanse geestelijk leider Ruhollah Khomeini. Zijn fatwa (een islamitisch-theologische uitspraak) vormde het antwoord op de publicatie van Rushdies omstreden boek. In De Duivelsverzen veranderen twee Indiase acteurs in respectievelijk de koranische aartsengel Djibriel en de duivel. Met de verhoging, die zondag werd gemeld in Iraanse kranten, gaat ayatollah Hassan Saneii in tegen een eerdere intrekking van de fatwa. Onduidelijk is in hoeverre de moslimbevolking van Iran gezag toekent aan Saneiis uitspraak. Fundamentalistische geestelijken noemen Khomeini's uitspraak 'onherroepelijk'. Zeker is dat ook in (conservatieve) islamitische kringen buiten Iran stevige oppositie bestaat tegen Rushdie. In januari zegde hij nog een spreekbeurt op een Indiaas literair festival af, omdat enkele islamitische geestelijken bezwaar hadden aangetekend tegen zijn komst. Zij meenden dat Rushdie 'de gevoelens van moslims al genoeg heeft gekwestst'.

Speelt in op onrust
De keuze om de prijs op zijn hoofd te verhogen heeft mogelijk te maken met zijn memoires, die deze week worden gepubliceerd. Verder lijkt Iran in te spelen op de onrust over de Amerikaanse anti-islamfilm Innocence of Muslims. In verschillende Arabische en islamitische landen gebruiken fundamentalistische groeperingen de film als aanleiding om van leer te trekken tegen het Westen - net als ruim twee decennia geleden bij het verschijnen van De Duivelsverzen en later bij onder meer de 'Mohammedcartoons'. 'Zo lang de fatwa van Khomeini tegen de afvallige Rushdie niet wordt uitgevoerd', vertelt ayatollah Saneii in de Iraanse krant, 'zal zijn belediging niet de laatste zijn. Als de fatwa was uitgevoerd, hadden latere beledigingen - in de vorm van karikaturen, artikelen en films - geen kans gekregen'.

Nieuwe episoden van geweld
Ook Rushdie beschouwt de filmprotesten als een 'vervolg' op de protesten tegen zijn boek. 'Ik heb altijd gezegd dat wat mij is overkomen, slechts een proloog was', vertelde hij zondag tijdens de presentatie van zijn memoires in Londen, 'en dat er nog vele, vele vergelijkbare episoden zullen volgen'. Rushdie vindt Innocence of Muslims 'duidelijk rommel, erg slecht gemaakt en kwaadaardig'. 'Hier met zo veel geweld op reageren is bizar en ongepast.' In de memoires, 'Joseph Anton' genaamd, vertelt hij onder meer over de tijd dat hij vanwege het fatwa zat ondergedoken. In Londen ontsnapte hij destijds aan een aanslag; de bom die hem moest doden, ging te vroeg af en eiste enkel het leven van de aanslagpleger.


.