'Word wakker, eurofielen, en herstel de democratie in ere'

'Word wakker, eurofielen, en herstel de democratie in ere'

Bron: volkskrant.nl - door: René van Leeuwen - 30 augustus 2012


© EPA. Mario Draghi van de Europese Centrale Bank.

COLUMN - De huidige EU is zijn doel ver voorbij geschoten. Democratie staat zo'n beetje onderaan het prioriteitenlijstje van de Brusselse bureau- en technocraten.

"Als failliete en kaalgeplukte landen zoals Griekenland vazalstaten zijn geworden van Duitsland en Nederland, is het doel van Europese eenwording dan bereikt?"

René van Leeuwen

Nooit gedacht dat ik me in verkiezingstijd ergens meer aan zou storen dan aan politici. Maar dat is dan toch gelukt. De boosdoener is de pro-EU campagne van MKB-Nederland, VNO-LCW en LTO. Ze noemen hun campagne heel slinks 'Europa en de feiten', zeg maar zoals het half gare Fox News de slogan 'Fair & Balanced' gebruikt.

Het begeleidende filmpje is hilarisch. Zin één, geparafraseerd: "de populisten maken u bang voor Europa". Zin twee: "Zonder Europa geen Schiphol en geen haven in Rotterdam".

Is dat werkgevershumor ofzo?

Goed, uitgelachen gaan we verder. Bij de campagne hoort deze website. Ziet er mooi uit, werkt prima, lekker gevoel. Zo'n mooie website doet de geloofwaardigheid goed, niet? Acht stellingen over Europa, of liever: acht 'feiten'.

Leugens
Helaas ontbreekt me de ruimte om de stellingen één voor één door te nemen, dus dan maar de meest in het oog springende halve waarheden, drogredeneringen en leugens. Het wordt uiteindelijk toch een veel langer verhaal dan u van me gewend bent, dus even volhouden.

Nederland is een exportland, akkoord. Daarom hebben we de EU nodig. Wat? Wacht even. Dat gaat te snel. Net doen alsof we zonder de EU ineens niets meer exporteren, dat is flagrante onzin. De export steeg al voor de EU en had dat ook gedaan zonder de EU. De export stijgt dankzij het opheffen van handelsbarrières, betere transport- en communicatiemogelijkheden. Daar heb je geen bureaucratische moloch in Brussel voor nodig. Of wilt u beweren dat de export buiten de EU nergens stijgt? U kunt de eerste drie stellingen direct overslaan.

Stelling vier, geen Europa betekent geen Schiphol en geen haven in Rotterdam. Dat is pure bangmakerij en bovendien onwaar, zie boven. Stelling vijf. Daar komt een interessante paradox naar voren. "Nederland profiteert gemiddeld zelfs twee keer zoveel (van Europa) dan andere landen". Aha. Mocht dit waar zijn (ik betwijfel het), dan heeft u hier een belangrijke reden voor het mislukken van de muntunie. Nederland profiteert namelijk ten koste van minder efficiënte, sterke en productieve landen. We exporteren ons een ongeluk, maar inmiddels kan onze export niet meer betaald worden behalve door meer schuld, schuld en nog meer schuld bij de importeurs van onze export. De belastingbetaler staat inmiddels garant voor die schulden terwijl de exporteurs (lees: MKB Nederland, VNO-NCW en LTO) en de banken dik verdienen.

In stelling zes nog een hilarische grap. In het 'ergste geval', mocht alles fout gaan en fundamenteel instorten, dan raakt Nederland volgens deze campagne 45 miljard kwijt, de helft van de op dit moment uitstaande garanties aan de zwakkere eurolanden. In het ergste geval raken we de helft van het huidige en niet toekomstige totale bedrag kwijt? Droom lekker verder.

Stelling acht dan: 'we verdienen met de EU meer dan we betalen aan de EU'. Als uitgaven worden enkel de betalingen aan de EU meegeteld. Alsof we nergens garant voor staan, alsof er geen ESM is, alsof de ECB geen 1000 miljard gratis belastinggeld aan de banken heeft gegeven aan het begin van dit jaar (waarvan zo goed als niks bij particulieren is terecht gekomen). Als inkomsten worden alle mogelijke directe en indirecte baten geteld. Ja, zo kom ik ook wel tot deze stelling. Dat het cherry picking van de bovenste plank is? Boeiend!

Goed, deze campagne is dus niet serieus te nemen.

Niemand
Waar maak je je zo druk om, René, vraagt u zich misschien af. Of niet, maar ik vertel het u lekker toch. Het is toch al langer bekend dat, zeker in verkiezingstijd, het eerste slachtoffer de waarheid is? Ja, inderdaad. Ik maak me zo druk om dat er bijna niemand is, en dan kijk ik ook met een schuin oog naar de media, die campagnes als deze eens goed kritisch doorneemt. Even fact-checken, nabellen, andere kant van het verhaal opzoeken, dat soort dingen. Er staat zelfs geen enkele bronvermelding bij de website. Een belangrijke pro-EU website over 'feiten', zonder bronvermelding, dat is toch niet grappig meer? Als kritisch mens en als journalist helemaal krijg je bij wijze van spreken toch een harde plasser van dit soort onzin die er letterlijk op wacht om doorgeprikt te worden?

Media
En hadden de media niet veel meer hun best moeten doen om haar publiek goed te informeren? We lachen hier om Fox News, maar hoe doen onze eigen media het? Het is ook niet alsof er allerlei verrassende feiten ineens boven tafel komen. Denk bijvoorbeeld aan het op Twitter rondzwervende en vernietigende stuk van hoogleraar Arjo Klamer, 'Weldra sterft de Euro'. Hij voorspelde in januari 2002 (!) bijna volledig accuraat wat er nu gaande is. Is het toeval dat we professor Klamer nu zo weinig in de media zien?

Maar Klamer was lang niet de eerste. Al bij het Verdrag van Maastricht begin jaren negentig schreef de beruchte Britse econoom Wynne Godley, nota bene niet eens tegen Europese integratie, een kip en klaar stuk, 'Maastricht and all that'. Zijn belangrijkste conclusie was dat wanneer je staten in een groter Europees verband dwingt, met een muntunie, en dan enkel en alleen een (Europese) centrale bank als corrigerend instrument hebt, dat het dan helemaal fout gaat. En gelijk heeft hij gekregen. Lidstaten van de EU zitten vast in de muntunie en hebben geen enkele manier om te devalueren, rentemaatregelen te nemen of andere monetaire instrumenten te gebruiken. Het is een ware houdgreep.

De enige oplossing is meer Europa, wordt er dan gezegd. Hier scheiden de wegen van de huidige pro-EU denkers en politici en de mijne. Hun EU is niet mijn Europa. Hun euro is niet mijn gedroomde munt. Ik wil, en ik durf mijn allerlaatste studielening erom te verwedden dat de meeste EU-sceptici dat ook willen, wel degelijk Europese samenwerking. Maar 'meer Europa' is niet 'meer EU', integendeel.

Gelijkwaardigheid
Een voorwaarde voor vriendschappelijke samenwerking: relatieve gelijkwaardigheid. Ongebalanceerde machtsverhoudingen staan vriendschap bijna per definitie in de weg. Samenwerking kan dus alleen bestaan bij zelfstandigheid en onafhankelijkheid, dat geldt net zo goed voor Europa. De muntunie en de EU maken de zwakkere landen steeds afhankelijker van de sterkere landen, een flinterdunne basis voor Europese samenwerking, als u het mij vraagt.

Terug naar Godley, hij was niet de eerste en zeker niet de enige die waarschuwde voor de consequenties van het Verdrag van Maastricht. Maar zij werden opzij geschoven als pessimistische zeurpieten en naar hun mening werd niet meer gevraagd. Klamer zei in 2002 dat politici die doen alsof de Euro het sluitstuk van Europese eenwording is, spijkerhard liegen. De Euro was (en is) een middel om verdere politieke integratie af te dwingen. Godley zei in 1992 al dat de pro-EU politici wel eens wat langer stil hadden mogen staan bij de wensen van de kiezers. Maar ach, democratie, wat maakt het uit.

Inmiddels zijn we zover dat de sterkere landen de zwakkere broeders (met een verdomde trojka gevuld met bankiers) ongegeneerd dwingen om aan hun eisen te voldoen. Hoever moet het gaan? Als failliete en kaalgeplukte landen zoals Griekenland vazalstaten zijn geworden van Duitsland en Nederland, is het doel van Europese eenwording dan bereikt? Zouden vrijheidsfundamentalisten als Churchill cum suis dat voor ogen hebben gehad?

Nee, natuurlijk niet. De huidige EU is zijn doel ver voorbij geschoten. Democratie staat zo'n beetje onderaan het prioriteitenlijstje van de Brusselse bureau- en technocraten.

Vragen
Hoe is het bijvoorbeeld mogelijk dat Mario Draghi, voorheen vice-president bij misschien wel het grootste rattenbedrijf ter wereld, Goldman Sachs, de huidige president van de ECB is? Waarom bepaalt een Trojka gevuld met bankiers de gang van zaken in de oude democratie Griekenland? Waarom zitten de Italianen opgescheept met een technocratische regering? Waarom wordt het ESM tijdens een demissionaire periode door de Nederlandse kamer gejast? Waarom is Herman van Rompuy de ongekozen voorzitter van de Europese Raad? Vragen, vragen, nog meer vragen.

Kort gezegd: wie zijn al deze anti-democratische volidioten die, zonder legitieme democratische basis, Europa verder de crisis in duwen zonder enige interesse in de burger die, zoals volgens goed gebruik, de rekening mag betalen wanneer de dromen van de pro-EU politici nachtmerries blijken te zijn? En waarom denken zij dat vrije Europese burgers zitten te wachten op nog meer EU in plaats van minder EU maar meer Europa. En nog belangrijker: hoe krijgen we het deze pro-EU politici, denkers, bureaucraten, technocraten en bankiers uitgelegd dat lang niet iedereen zit te wachten op hun Europese dagdromen?

Word wakker, eurofielen, en herstel de democratie in ere door deze EU een halt toe te roepen.

René van Leeuwen is socioloog en columnist voor Volkskrant.nl. Op Twitter is hij te volgen via @RHvL88

Beter is: 'Word wakker, eurofoben, en herstel de democratie in ere'

Eric de Blois schreef:
Beter is: 'Word wakker, eurofoben, en herstel de democratie in ere'

Daar zit wat in. Want de Eurorealisten blijven deze gekkigheid toelaten in plaats van wakker te worden en de bakens van passief naar actief te verplaatsen om in opstand te komen.

Dat filmpje kunnen we wel even bij TROS' Opgelicht aanleveren. Het is ook niet zo'n klein bedrag wat ze ons voorliegen. En oplichting is strafbaar en oplichters horen in de cel! In een normaal, sociaal rechtvaardig land dan!

Weldra sterft de euro

Munten kunnen niet tegen politieke instabiliteit

Hoe goedgelovig kunnen we zijn? Met 15 en straks 22 kapiteins op het schip zal het politieke Europa geen stand houden. Munten kunnen niet tegen politieke instabiliteit. Conclusie: de euro is geen lang leven beschoren.

Arjo Klamer


Leuk hè, dat nieuwe geld? Mooi toch dat je het overal in Europa mag uitgeven? Brengt ons dichter bij elkaar, nietwaar? En willen we Duisenberg en Zalm geloven, dan kan deze euro ons alleen maar voorspoed brengen. Die euro, die kan niet meer stuk. Hoe goedgelovig kunnen we zijn?
Ik moet u bekennen dat ik ondanks mijn scepticisme tegenover de euro 2 januari als bijzonder heb ervaren. In de ochtend heb ik euro's gepind en daar heb ik later op de dag een kop soep en een salade mee betaald. Even voelde de wereld anders. De vrouw aan de kassa moest duidelijk nog wennen aan al die nieuwe muntjes, mensen konden geen eten kopen omdat ze alleen guldens hadden, anderen lieten trots hun euro's aan elkaar zien. Iedereen was er vol van. En dan de gedachte dat mensen door heel Europa dezelfde ervaringen hadden. Even was ik beneveld. Even dacht ik: misschien kan dit wel. Misschien hadden de voorstanders een punt, bevordert de euro het Europese gevoel, en zorgt het ervoor dat de Europeanen hun onderlinge verschillen opzij schuiven om er samen iets moois van te maken.
Maar zo mooi is die euro ook weer niet. Dan doel ik niet op de vage kleuren en de weinig tot verbeelding sprekende afbeeldingen. Nee, waar ik mee zit zijn de politieke consequenties van de euro. In tegenstelling tot wat de propaganda voorstelt, gaat het bij de euro niet om financieel gemak en economisch voordeel, maar is de inzet politiek van aard. «It's the politics, stupid.»
De euro is politiek. Om te beginnen: zijn invoering is een politieke beslissing geweest om een politiek probleem op te lossen. Toen in 1989 Duitsland na de hereniging te machtig dreigde te worden, wilde Frankrijk dat Duitsland een deel van zijn macht zou overdragen. Het zat Frankrijk altijd al dwars dat Duitsland zo'n machtige munt had en daaraan allerlei economische en politieke voordelen ontleende. Mitterrand wist het wel. Opgave van de mark was de prijs die Duitsland moest betalen voor de hereniging. De Duitse bondskanselier Kohl ging akkoord, ondanks de protesten van zijn centrale bankier. Daarmee was de weg vrij voor de euro.
De politieke dimensie werd ook voorzien door de ontwerpers van het Verdrag van Maas tricht. Voorop stond de noodzaak van een verregaande politieke integratie van de lidstaten, een aanzet tot de federalisering van Europa. Maar dat laatste durfden de politici niet aan, uit vrees voor grote weerstand van de burgers. Delors en Lubbers, de Nederlandse premier die als voorzitter fungeerde, moesten inbinden. Maar de muntunie met de euro bleef overeind en kwam in het Verdrag van Maastricht.
De eurocraten troostten zich met de gedachte dat die verdere politieke unie wel afgedwongen zou worden als de euro eenmaal een feit was. Met andere woorden, de eurocraten zijn er steeds van uitgegaan dat de euro het instrument is om die verregaande politieke integratie af te dwingen. Doen ze voorkomen dat de euro een sluitstuk is van de Europese eenwording, dan is dat dus een leugen. Men zal wel gedacht hebben dat het een leugen was om ons bestwil: eerst moeten wij, de burgers, die euro accepteren, en dan kan er gewerkt worden aan de acceptatie van verdere integratie, oftewel een verdere afkalving van de soevereiniteit van de lidstaten. De strategie blijft achterbaks, een democratie onwaardig.

Vanwaar die politieke integratie? Het heeft met macht te maken. Het succes van de euro hangt af van de politieke samenhang van Europa. Munten functioneren nu eenmaal slecht in politiek instabiele situaties. Wil een munt een wereldmunt zijn, zoals de euro pretendeert, dan moet dat politiek waargemaakt worden. De geschiedenis is daar al te duidelijk over. De ervaring van de Engelsen tijdens de Tweede Wereldoorlog is veelzeggend. Alles hadden ze over voor de continuering van een sleutelrol voor de pond sterling. Met veel kunst en vliegwerk hadden ze de pond verdedigd ondanks het feit dat de VS in economisch opzicht de Engelse economie reeds voorbijgestreefd waren.
De Tweede Wereldoorlog maakte een nieuw ontwerp van het internationale monetaire systeem noodzakelijk. Engeland zette zijn beste economen in voor de onderhandelingen. Maar ook Keynes kon niet voorkomen dat de Amerikanen de sterkste troeven hadden. Zo geschiedde het dat de dollar de sleutelrol kreeg toebedeeld in het befaamde Bretton Woods-systeem. Dit betekende dat buitenlanders, maar vooral de oliesjeiks, bereid waren dollars te accepteren als betaalmiddel, met als gevolg dat inmiddels zestig procent van alle dollars en dollartegoeden buiten de VS circuleren. Dat is fantastisch voor de Amerikanen, maar ze betalen er ook een prijs voor. Al die dollars maken het noodzakelijk dat Amerika nu en dan zijn spierballen laat zien en ingrijpt wanneer er trammelant is in het Midden-Oosten, en dat alles om het vertrouwen in de dollar vast te houden. Een wereldmunt heeft een wereldmacht nodig. De Japanners konden en wilden zo'n wereldmacht niet zijn en daarom is de yen ook geen wereldmunt, ook al was de Japanse economie de tweede economie ter wereld.
Nu is euroland de tweede economie ter wereld. En zijn politici willen dat de euro een wereldmunt wordt. We zullen het weten. Dit betekent dat de eurolanden niet alleen een gezamenlijk economisch en sociaal beleid zullen moeten voeren, maar vooral ook een gezamenlijk buitenlands beleid. Een Europees leger is onvermijdelijk. Een eigen buitenlands beleid voor Nederland zit er niet meer in. Zoiets duldt de euro niet.
Om die macht waar te maken zal verdere centralisatie noodzakelijk zijn. Gedonder met onverantwoordelijke overheden die te gemakkelijk toegeven aan veeleisende vakbonden en de eigen begroting uit de hand laten lopen, kan euroland niet verdragen. De eurocraten zullen er alles aan doen om de manoeuvreerruimte van afzonderlijke lidstaten in te perken. De nachtmerrie is een Argentijnse toestand in een land als Italië. Stel, dat land gaat failliet vanwege pensioenverplichtingen die het niet kan nakomen. In het huidige systeem heeft Italië geen instrumenten om er zelf uit te komen. Het enige wat er dan op zit, is dat de rest van euroland de Italianen uit de brand helpt. Daar zijn middelen voor nodig. En dus zal er een Europese belas ting komen. Ik zie het al aankomen: Nederlanders die belasting moeten betalen aan een entiteit waar ze weinig tot geen democratische controle over hebben. Ooit was dat een reden om tegen de Spanjaarden in opstand te komen.

Ik was tegen de euro omdat Nederland met die euro veel van zijn democratische en sociale verworvenheden zal verliezen. Nederland krijgt in Europa de rol die Texel heeft in Nederland. Dat Europa ooit een volwaardige democratie wordt met burgers die zich betrokken voelen, betwijfel ik. Het financiële regime van de euro is al verantwoordelijk voor een aanzienlijke afkalving van sociale voorzieningen en een grootse uitverkoop van de publieke zaak. Is dat de prijs die we willen betalen voor het gemak van zo'n muntje?
Zelf geef ik de voorkeur burger te zijn van een kleine, democratische, sociaal voelende, open en vitale gemeenschap. Zo'n grote eurocentrische kolos met zijn machtspretenties kan me gestolen worden. Daarbij komt dat Nederland een handelsland is, en een handelsland wil zich niet politiek binden zoals dat nu gebeurt.
Misschien woont u graag in een machtsblok dat het, met de Fransen voorop, tegen de Amerikanen wil opnemen. Misschien wilt u geloven dat zo'n groot Europa Nederland in het groot kan worden. Misschien heeft u geen moeite met dit eurocentrische gedoe, met zo'n Europese superstaat. Mijn vraag: wat als Europa politiek niet lukt? Wat als we er in democratisch en sociaal opzicht op achteruit gaan? En wat als onenigheid de lidstaten van elkaar vervreemdt? Dat zou niet de eerste keer zijn in de geschiedenis. Is de euro bestand tegen politieke instabiliteit?
Het antwoord is nee. Met 15 en straks 22 kapiteins op het schip houdt dit politieke Europa geen stand. Daarom is de euro geen lang leven beschoren. Het komt goed uit dat we nu weten dat de overgang naar een andere munt goed mogelijk is, en nog leuk ook.


De Groene Amsterdammer

Bedankt Geus, dat zijn goede bijdragen. We moeten dat europese huis van corruptie slopen. De EU is een blok aan ons been.