Portal
Autofabrikanten zijn net zo amoreel als bankiers
Bron : Trouw - door : Henk Steenhuis - 22 september 2016
© afp.
Bron : Trouw - door : Henk Steenhuis - 22 september 2016
© afp.
COLUMN - Een jaar geleden viel Volkswagen door de mand: door sjoemelsoftware bleken dieselauto's veel vuiler dan de fabrikant opgaf. Volkswagen erkende en is inmiddels verwikkeld in astronomische schadeclaims. Stilzitten en niets zeggen, moeten andere autofabrikanten gedacht hebben. Want hoewel snel duidelijk werd dat zij geen haar beter waren, moest vooral Volkswagen bloeden.
Een jaar later hebben die andere merken in razende vaart hun leven verbeterd, fluisteren ze in de wandelgangen tegen elkaar: 'We got away with it' - zijn we mooi mee weggekomen. Zou je denken. Niets is minder waar. Deze week bleek dat tal van automerken smerige diesels op de markt brengen. Het bureau Transport & Environment zette onderzoeken op een rijtje, en vulde hun gegevens aan met data van het Britse testbureau Emissions Analytics. Hilarische uitkomst: Volkswagen produceert het minst slecht. Nee, dan de nieuwste diesels van Fiat en Suzuki, waar Fiat-motoren inzitten. Die stoten gemiddeld 15 keer de toegestane stikstoflimiet uit. Renault-Nissan met stip op twee: 14 keer. Opel doet ook lekker mee: tien keer.
Riemersma geeft Fiat als voorbeeld. In sommige auto's van Fiat schakelen de schoonmaaksystemen uit na 22 minuten. De test duurt 20 minuten. Fraude? Het is een definitiekwestie, zegt Riemersma, "een defeat device (sjoemelsoftware, phs) houdt in dat de auto ziet dat-ie op de rollenbank staat. Dat doen de auto's van Fiat niet, die zijn de eerste 22 minuten allemaal schoon." Is dit illegaal? Het is onduidelijk.
Als je dit weet, wil je dan nog bij zo'n bedrijf werken?
In 2015 publiceerde Joris Luyendijk het boek 'Dit kan niet waar zijn', gebaseerd op gesprekken met ruim tweehonderd mensen die werken of tot voor kort werkten in The City, het financiële centrum van Londen. In Trouw voerde Stevo Akkerman een interessant gesprek met Luyendijk over het verschil tussen amoreel handelen en immoreel handelen. Amoreel handelen is handelen binnen de wet, zonder je af te vragen of het ethisch verantwoord is wat je doet, of het strookt met de waarden die je zelf in je eigen leven zou hanteren. Immoreel handelen is handelen in strijd met de wet. De bankiers met wie Luyendijk sprak, veroordeelden immoreel handelen, maar praktiseerden amoreel handelen. Fiat, Renault-Nissan, Opel laten zien dat veel autofabrikanten net zo amoreel zijn als de bankiers in de City.
Peptalk
In mijn onderzoek naar zinvol werk noemt organisatie-adviseur Liesbeth Dillen deze manier van ondernemen ouderwets. "Zeker tijdens de crisis van afgelopen jaren is er een rigide, autocratische leidersstijl ontstaan, die wordt verpakt in een modern jasje dat we peptalk noemen. Doordat de alphaleider gelijkgestemden om zich heen verzamelt, ontstaat er een consensuscultuur van vechtersbazen die elkaar oppeppen om hogere resultaten te behalen. Naar andere visies wordt niet geluisterd, sterker nog, ze worden onmiddellijk tot 'negatief' bestempeld." Die manier van leidinggeven heeft er volgens Dillen toe geleid dat bedrijven zich enkel richten op de korte termijn en fouten jarenlang afgedekt werden. Deze korte termijn maximaliseert het profijt voor aandeelhouders, volgens het adagium van de Amerikaanse econoom Milton Friedman. Het gevolg daarvan is dat je ouderwetse 'hard selling' krijgt.
Netwerkmaatschappij
Maar in de nieuwe economie knappen werknemers en consumenten steeds vaker af op deze manier van werken af. Dillen: "Zij willen zich kunnen herkennen in het 'waarom' van het bedrijf waar ze werken, of waarvan ze producten kopen. Wat is de visie, de missie, wat zijn de waarden? In de terminologie van Gude: wat is het zinvolle?"
Wat is zinvol aan 15 keer de toegestane stikstoflimiet overschrijden, terwijl je weet dat je kinderen en kleinkinderen hier last van zullen krijgen?
Volgens Dillen is de nieuwe economie een netwerkmaatschappij. Daarin kan je reputatie virtueel door derden gemaakt en gebroken orden. Wikileaks, Panama Papers, bank-, voedsel- en pharmaschadalen laten enerzijds zien hoe groot de drang naar transparantie en vertrouwen is, en tonen anderzijds hoe groot de publieke macht is, wanneer dit vertrouwen geschonden wordt. Dillen: "Iedereen weet: het lek zit vaak intern. De macht ligt steeds minder bij de top van een bedrijf, maar ergens anders in het bedrijf of in de markt." Autofabrikanten realiseren het zich blijkbaar nog niet, maar the untouchables blijken snel marktaandeel te kunnen verliezen. Wie laat ze dit voelen, de werknemers, de klanten, of een nieuw automerk met een slimme marketingstrategie?
Vier soorten 'zin'
In deze columns zal Peter Henk Steenhuis vaak verwijzen naar de vier soorten 'zin' die filosoof en voormalig Denker des Vaderlands René Gude (1957-2015) onderscheidt. De eerste noemt Gude het Zinnelijke, het lekkere, het lijfelijke aspect, het lustvolle. De tweede het zintuiglijke, het esthetische. De derde het zinrijke. Gude: 'We ervaren zin, doordat we volzinnen maken, in staat zijn te verwoorden wat we beleven, ervaren, maken, doen. Dit is de meest letterlijke vorm van zingeving door betekenisgeving.'
Als laatste onderscheidt Gude het zinvolle, dat je bijvoorbeeld achter de doelstelling staat van de ondernemingen waar je werkt.
Een jaar later hebben die andere merken in razende vaart hun leven verbeterd, fluisteren ze in de wandelgangen tegen elkaar: 'We got away with it' - zijn we mooi mee weggekomen. Zou je denken. Niets is minder waar. Deze week bleek dat tal van automerken smerige diesels op de markt brengen. Het bureau Transport & Environment zette onderzoeken op een rijtje, en vulde hun gegevens aan met data van het Britse testbureau Emissions Analytics. Hilarische uitkomst: Volkswagen produceert het minst slecht. Nee, dan de nieuwste diesels van Fiat en Suzuki, waar Fiat-motoren inzitten. Die stoten gemiddeld 15 keer de toegestane stikstoflimiet uit. Renault-Nissan met stip op twee: 14 keer. Opel doet ook lekker mee: tien keer.
In sommige auto's van Fiat schakelen de schoonmaaksystemen uit na 22 minuten. De test duurt 20 minuten
Henk Steenhuis
Riemersma geeft Fiat als voorbeeld. In sommige auto's van Fiat schakelen de schoonmaaksystemen uit na 22 minuten. De test duurt 20 minuten. Fraude? Het is een definitiekwestie, zegt Riemersma, "een defeat device (sjoemelsoftware, phs) houdt in dat de auto ziet dat-ie op de rollenbank staat. Dat doen de auto's van Fiat niet, die zijn de eerste 22 minuten allemaal schoon." Is dit illegaal? Het is onduidelijk.
Als je dit weet, wil je dan nog bij zo'n bedrijf werken?
In 2015 publiceerde Joris Luyendijk het boek 'Dit kan niet waar zijn', gebaseerd op gesprekken met ruim tweehonderd mensen die werken of tot voor kort werkten in The City, het financiële centrum van Londen. In Trouw voerde Stevo Akkerman een interessant gesprek met Luyendijk over het verschil tussen amoreel handelen en immoreel handelen. Amoreel handelen is handelen binnen de wet, zonder je af te vragen of het ethisch verantwoord is wat je doet, of het strookt met de waarden die je zelf in je eigen leven zou hanteren. Immoreel handelen is handelen in strijd met de wet. De bankiers met wie Luyendijk sprak, veroordeelden immoreel handelen, maar praktiseerden amoreel handelen. Fiat, Renault-Nissan, Opel laten zien dat veel autofabrikanten net zo amoreel zijn als de bankiers in de City.
Peptalk
In mijn onderzoek naar zinvol werk noemt organisatie-adviseur Liesbeth Dillen deze manier van ondernemen ouderwets. "Zeker tijdens de crisis van afgelopen jaren is er een rigide, autocratische leidersstijl ontstaan, die wordt verpakt in een modern jasje dat we peptalk noemen. Doordat de alphaleider gelijkgestemden om zich heen verzamelt, ontstaat er een consensuscultuur van vechtersbazen die elkaar oppeppen om hogere resultaten te behalen. Naar andere visies wordt niet geluisterd, sterker nog, ze worden onmiddellijk tot 'negatief' bestempeld." Die manier van leidinggeven heeft er volgens Dillen toe geleid dat bedrijven zich enkel richten op de korte termijn en fouten jarenlang afgedekt werden. Deze korte termijn maximaliseert het profijt voor aandeelhouders, volgens het adagium van de Amerikaanse econoom Milton Friedman. Het gevolg daarvan is dat je ouderwetse 'hard selling' krijgt.
De macht ligt steeds minder bij de top van een bedrijf, maar ergens anders in het bedrijf of in de markt
Henk Steenhuis
Netwerkmaatschappij
Maar in de nieuwe economie knappen werknemers en consumenten steeds vaker af op deze manier van werken af. Dillen: "Zij willen zich kunnen herkennen in het 'waarom' van het bedrijf waar ze werken, of waarvan ze producten kopen. Wat is de visie, de missie, wat zijn de waarden? In de terminologie van Gude: wat is het zinvolle?"
Wat is zinvol aan 15 keer de toegestane stikstoflimiet overschrijden, terwijl je weet dat je kinderen en kleinkinderen hier last van zullen krijgen?
Volgens Dillen is de nieuwe economie een netwerkmaatschappij. Daarin kan je reputatie virtueel door derden gemaakt en gebroken orden. Wikileaks, Panama Papers, bank-, voedsel- en pharmaschadalen laten enerzijds zien hoe groot de drang naar transparantie en vertrouwen is, en tonen anderzijds hoe groot de publieke macht is, wanneer dit vertrouwen geschonden wordt. Dillen: "Iedereen weet: het lek zit vaak intern. De macht ligt steeds minder bij de top van een bedrijf, maar ergens anders in het bedrijf of in de markt." Autofabrikanten realiseren het zich blijkbaar nog niet, maar the untouchables blijken snel marktaandeel te kunnen verliezen. Wie laat ze dit voelen, de werknemers, de klanten, of een nieuw automerk met een slimme marketingstrategie?
